transkripsjon (molekylærbiologi)

Transkripsjon kan beskrivast i tre trinn:

1. Det første trinnet er initieringa, der enzymet RNA-polymerase bind seg til eit bestemt område på gensekvensen. Denne gensekvensen blir kalla promotor og signaliserer kvar transkripsjonen skal byrje. Bindinga av RNA-polymerase skjer ved hjelp av andre protein, kalla transkripsjonsfaktorar. Etter at RNA-polymerasen er festa, opnar DNA-dobbeltheliksen seg, og dei to DNA-trådane skilst frå kvarandre. Berre den eine DNA-tråden blir brukt som templat til å lage mRNA – denne blir kalla templattråden eller antisensetråden. Den nylaga mRNA-tråden er identisk med den DNA-tråden som ikkje blir lesen av (sensetråden), bortsett frå at basen thymin (T) i DNA er bytt ut med uracil (U).
2. I trinn 2, som blir kalla elongering, beveger RNA-polymerasen seg langs DNA-tråden, samtidig som eitt og eitt ribonukleotid (enkeltbyggjesteinar) blir lagd til mRNA-tråden. Rekkja av ribonukleotid dannar ein veksande mRNA-tråd. Medan dette skjer, blir DNA-dobbeltheliksen opna stadig vidare langs gensekvensen ved ein glidelåsliknande mekanisme.
3. Transkripsjonen blir avslutta ved terminering. Den nysyntetiserte mRNA-tråden losnar frå gensekvensen på ein stad med ein bestemd DNA-sekvens (termineringssignal).

Etter at transkripsjonen er avslutta, blir den nylaga mRNA-tråden brukt som oppskrift for protein i cella. Dette er del 2 av proteinsyntesen og blir kalla translasjon.

I prokaryote organismar, som bakteriar, skjer både transkripsjon og translasjon i cytoplasmaet. Dette er fordi dei prokaryote ikkje har cellekjerne, og mRNA-et treng heller inga omarbeiding før translasjonen startar.

I eukaryote organismar, som dyr, plantar og sopp, skjer transkripsjon i cellekjernen og translasjon i cytoplasmaet. Før den ferdige mRNA-tråden blir frakta ut av cellekjernen og inn i cytoplasmaet, må mRNA-tråden modifiserast. Dette skjer gjennom ein prosess som blir kalla RNA-prosessering.

• DNA
• RNA
• mRNA