Ei samankopla verd. Av johavel/Shutterstock. Begrenset gjenbruk

pandemi

Artikkelstart

Pandemi er eit omgrep som blir nytta om ein sjukdom som rammar særs mange menneske og breier seg over eit svært stort geografisk område, til dømes fleire verdsdelar. Ein pandemi er såleis ein vidfemnande epidemi som omfattar store delar av verda. Omgrepet er ikkje eintydig definert, men Verdas helseorganisasjon (WHO) nyttar det om ei verdsomspennande spreiing av ein ny sjukdom.

Faktaboks

Uttale: pandemˈi
Etymologi: av pan- ‘altomfattande’ og gresk demos, ‘folk’

Døme

Ikkje minst infeksjonar med influensavirus kan opptre som pandemiar. Omgrepet pandemi er meint for infeksjonssjukdommar med betydeleg, vedvarande smitte frå menneske til menneske i store delar av verda samtidig. Det klassiske dømet er spanskesjuka, som herja frå 1918 til 1920. I nyare tid utvikla svineinfluensa seg til ein pandemi i 2009.

Verdas helseorganisasjon fastslo 11. mars 2020 at utbrotet av sjukdom på grunn av infeksjon med koronavirus skulle bli sett på som ein pandemi.

Beredskap for vern av befolkninga ved pandemiar er eit høgt prioritert arbeidsområde for helsestyresmaktene, og det er utarbeidd detaljerte beredskapsplanar for pandemiar i Noreg og internasjonalt. Det er særleg influensavirus ein har i tankane når det blir retta merksemd mot moglege framtidige pandemiar.

Annan bruk av ordet

Omgrepet pandemi blir òg brukt om ei omfattande utbreiing av ikkje-smittsame sjukdommar, som til dømes auke i fedme og kronisk obstruktiv lungesjukdom (kols). Ein slik bruk av omgrepet er ikkje i samsvar med måten det vanlegvis blir brukt på av nasjonale og internasjonale helsestyresmakter.